تحقیق تواضع و فروتنى ۱۳ص ( ورد)

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..doc) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : ۱۴ صفحه

 قسمتی از متن word (..doc) : 
 

‏۱
‏تواضع و فروتنى
‏اشاره
‏ناگفته پیداست که تواضع و فروتنى نقطه مقابل تکبر و فخرفروشى است و جدا سازى بحثهاى کامل این دو از یکدیگر مشکل یا غیر ممکن است و لذا هم در آیات و روایات اسلامى و هم در کلمات بزرگان اخلاق این دو به یکدیگر آمیخته شده است، نکوهش از یکى ملازم تمجید و ستایش از دیگرى است و ستایش از یکى همراه با نکوهش از دیگرى مى‏‏‏باشد، درست مثل اینکه بحثهاى مربوط به ستایش و تمجید از علم جداى از نکوهش از جهل نیست و نکوهش از جهل همراه ستایش علم است.
‏با این حال مفهوم این سخن آن نیست که ما بحثهاى مربوط به تواضع را نادیده گرفته و به آنچه در بحث زشتى تکبر و استکبار گفتیم بسنده کنیم. بخصوص اینکه نسبت‏‏‏بین تکبر و تواضع به اصطلاح نسبت میان ضدین است نه وجود و عدم. هم تکبر یک صفت وجودى است و هم تواضع و هر دو در مقابل یکدیگر قرار دارند، نه از قبیل وجود و عدم که سخن از یکى الزاما همراه با نفى دیگرى باشد.
‏در روایات اسلامى نیز به این معنى اشاره شده است از جمله از على(ع) مى‏‏‏خوانیم: ‏«‏ضادوا الکبر بالتواضع; به وسیله تواضع با تکبر که ضد آن است مقابله کنید‏»‏.‏ (۱)
‏با این اشاره به قرآن باز مى‏‏‏گردیم و آیات مربوط به مساله تواضع را گلچین کرده، مورد بررسى قرار مى‏‏‏دهیم(هر چند آیاتى که به کنایه یا به ملازمه به آن اشاره مى‏‏‏کند بیش از اینها است).
‏۱- یایها الذین آمنوا من یرتد منکم عن دینه فسوف یاتى الله بقوم یحبهم و یحبونه اذله على المؤمنین اعزه على الکافرین… (سوره‏‏‏مائده،آیه‏‏‏۵۴)
‏۲- و عباد الرحمن الذین یمشون على الارض هونا و اذا خاطبهم الجهلون قالوا سلاما (سوره‏‏‏فرقان،آیه‏‏‏۶۳)
‏۳- واخفض جناحک لمن اتبعک من المؤمنین (سوره‏‏‏شعراء،آیه‏‏‏۲۱۵)
‏ترجمه
‏۳
‏۱- اى کسانى که ایمان آورده‏‏‏اید! هر کس از شما، از آیین خود بازگردد(به خدا زیانى نمى‏‏‏رساند;) خداوند به زودى جمعیتى را مى‏‏‏آورد که آنها را دوست دارد و آنان(نیز) او را دوست دارند; در برابر مؤمنان متواضع، در برابر کافران سرسخت و نیرومندند.
‏۲- بندگان(خاص خداوند) رحمان، کسانى هستند که با آرامش و بى تکبر بر زمین راه مى‏‏‏روند; و هنگامى که جاهلان آنها را مخاطب سازند(و سخنان نابخردانه گویند)، به آنها سلام مى‏‏‏گویند(و با بى اعتنایى و بزرگوارى مى‏‏‏گذرند).
‏۳- (اى پیامبر) بال و پر خود را براى مؤمنانى که از تو پیروى مى‏‏‏کنند بگستر(و نسبت‏‏‏به آنها تواضع و مهربانى کن).
‏تفسیر و جمع‏‏‏بندى
‏در نخستین آیه مورد بحث‏‏‏سخن از گروهى از مؤمنان به میان آمده که مشمول فضل و عنایات الهى هستند هم خدا را دوست مى‏‏‏دارند و هم محبوب پروردگارند.
‏یکى از اوصاف بارز آنها این است که در برابر مؤمنان متواضعند: (اذله على المؤمنین) و در برابر کافران نیرومند و قوى هستند (اعزه على الکافرین).
‏«‏اذله‏‏»‏ جمع ‏«‏ذلول‏‏»‏ و ‏«‏ذلیل‏‏»‏ از ماده ‏«‏ذل‏‏»‏ (بر وزن حر) در اصل به معنى نرمى و ملایمت و تسلیم است در حالى که ‏«‏اعزه‏‏»‏ جمع ‏«‏عزیز‏»‏ از ماده ‏«‏عزه‏‏»‏ به معنى شدت است، حیوانات رام را ‏«‏ذلول‏‏»‏ مى‏‏‏گویند چون ملایم و تسلیمند و ‏«‏تذلیل‏‏»‏ در آیه ذللت قطوفها تذلیلا اشاره به سهولت چیدن میوه‏‏‏هاى بهشتى است.
‏گاه ذلت در مواردى به کار مى‏‏‏رود که معنى منفى دارد و آن در جایى است که از سوى غیر به انسان تحمیل مى‏‏‏شود وگرنه در ماده این لغت مفهوم منفى ذاتا وجود ندارد(دقت کنید).
‏به هر حال آیه فوق دلیل روشنى بر اهمیت تواضع و عظمت مقام متواضعین است، تواضعى که از درون جان انسان برخیزد و براى احترام به مؤمنى از مؤمنان و بنده‏‏‏اى از بندگان خدا باشد.
‏در دومین آیه باز اشاره به اوصاف برجسته و فضائل اخلاقى گروهى از بندگان خاص خداست که در طى آیات سوره فرقان از آیه‏‏‏۶۳ تا آیه ۷۴ دوازده فضیلت‏‏‏بزرگ براى آنها ذکر شده است و جالب اینکه نخستین آنها همان صفت تواضع است، این نشان مى
‏۳
‏‏‏دهد همان گونه که ‏«‏تکبر‏»‏ خطرناک‏‏‏ترین رذائل است، تواضع مهمترین یا از مهمترین فضائل مى‏‏‏باشد، مى‏‏‏فرماید:
‏«‏بندگان خاص خداوند رحمان کسانى هستند که با آرامش و بى تکبر بر زمین راه مى‏‏‏روند‏»‏ (و عباد الرحمن الذین یمشون على الارض هونا)
‏«‏هون‏‏»‏ مصدر است و به معنى نرمى و آرامش و تواضع است و استعمال مصدر در معنى اسم فاعل در اینجا به خاطر تاکید است، یعنى آنها چنان آرام و متواضعند که گویى عین تواضع شده‏‏‏اند و به همین دلیل در ادامه آیه مى‏‏‏فرماید: ‏«‏و اذا خاطبهم الجهلون قالوا سلاما; و هنگامى که جاهلان آنها را مخاطب سازند(و سخنان نابخردانه گویند)، به آنها سلام مى‏‏‏گویند(و با بى اعتنایى و بزرگوارى مى‏‏‏گذرند)‏»‏.
‏و در آیه بعد از آن سخن از تواضع آنها در برابر ذات پاک خداست مى‏‏‏فرماید: ‏«‏والذین یبیتون لربهم سجدا و قیما; آنها کسانى هستند که شبانگاه براى پروردگارشان سجده و قیام مى‏‏‏کنند(و به بندگى و عبادت مى‏‏‏پردازند)‏»‏.
‏«‏راغب‏‏»‏ در کتاب ‏«‏مفردات‏‏»‏ مى‏‏‏گوید: ‏«‏هون‏‏»‏ دو معنى دارد یکى از آنها خضوع و نرمشى است که از درون جان انسان بجوشد که این شایسته ستایش است(سپس به آیه مورد بحث اشاره مى‏‏‏کند) و در حدیث نبوى آمده است المؤمن هین لین.‏ (۲) ‏دوم خضوع و تذللى است که از سوى دیگرى بر انسان تحمیل شود و او را خوار کند.
‏ناگفته پیداست که منظور از الذین یمشون على الارض هونا این نیست که فقط راه رفتن آنها متواضعانه است، بلکه منظور نفى هرگونه کبر و خودخواهى است که در تمام اعمال انسان و حتى در کیفیت راه رفتن که ساده‏‏‏ترین کار است آشکار مى‏‏‏شود، زیرا ملکات اخلاقى همیشه خود را در لا به لاى گفتار و حرکات انسان نشان مى‏‏‏دهند تا آنجا که در بسیارى از مواقع از چگونگى راه رفتن انسان مى‏‏‏توان به بسیارى از صفات اخلاقى او راه برد.
‏آرى عباد الرحمن (بندگان خاص خدا) نخستین نشانشان همان تواضع است، تواضعى که در تمام ذرات وجودشان نفوذ کرده و حتى در راه رفتن آنها آشکار است و اگر مى‏‏‏بینیم خداوند در آیه‏‏‏۳۷ سوره اسراء به پیامبرش دستور مى‏‏‏دهد ‏«‏و لاتمش فى الارض مرحا; روى زمین با تکبر راه مرو
‏۴
‏»‏ منظور فقط راه رفتن نیست‏‏‏بلکه هدف، تواضع در همه کار است که نشانه بندگى و عبودیت‏‏‏خداست.
‏در سومین آیه روى سخن رابه پیامبر(ص) کرده،مى‏‏‏فرماید:‏«‏بال و پر خود را براى مؤمنانى که از تو پیروى مى‏‏‏کنند پایین بیاور و(تواضع و محبت کن); واخفض جناحک لمن اتبعک من المؤمنین‏‏»‏
‏«‏خفض‏‏»‏ بر وزن ‏«‏خشم‏‏»‏ در اصل به معنى پایین آوردن است و ‏«‏جناح‏‏»‏ به معنى بال مى‏‏‏باشد. بنابراین ‏«‏و اخفض جناح‏‏»‏ کنایه از تواضع آمیخته با محبت است، همان‏‏‏گونه که پرندگان هرگاه مى‏‏‏خواهند به جوجه‏‏‏هاى خود اظهار محبت کنند بال و پر خود مى‏‏‏گسترانند و آنها را زیر بال و پر مى‏‏‏گیرند تا هم در برابر حوادث احتمالى مصون بمانند و هم از تشتت و پراکندگى حفظ شوند، پیامبر اسلام(ص) نیز مامور بود بدین گونه مؤمنان را زیر بال و پر خود بگیرد!
‏این تعبیر بسیار ظریف و پر معنى نکات مختلفى را در عبارت کوتاهى جمع کرده است.
‏جایى که پیامبر مامور به تواضع آمیخته با محبت در برابر مؤمنان باشد تکلیف افراد امت روشن است چرا که پیغمبر سرمشق و الگو و ‏«‏اسوه‏‏»‏ براى همه امت است.
‏شبیه همین تعبیر در آیه ۸۸ سوره حجر نیز آمده است آنجا که مى‏‏‏فرماید: واخفض جناحک للمؤمنین که باز مخاطب در آن شخص پیامبر است و مامور مى‏‏‏شود براى مؤمنان ‏«‏خفض جناح‏‏»‏ و تواضع آمیخته با محبت داشته باشد.
‏شبیه این تعبیر با اندک تفاوتى در مورد فرزندان در مقابل پدران و مادران در سوره ‏«‏اسراء‏»‏ آمده، آنجا که مى‏‏‏فرماید: ‏«‏واخفض لهما جناح الذل من الرحمه; بالهاى خود را در برابر آن دو(پدر و مادر) از محبت و لطف فرود آر(و تواضعى آمیخته با احترام و محبت در برابر آنان داشته باش)‏»‏.
‏از مجموع آنچه در آیات فوق آمده به خوبى استفاده مى‏‏‏شود که قرآن مجید نه تنها تکبر و استکبار را مورد مذمت قرار داده، بلکه نقطه مقابل آن یعنى تواضع و فروتنى را با تعبیرات گوناگون مورد تمجید قرار داده است.
‏تواضع و فروتنى در روایات اسلامى