تحقیق اسلام و حقوق بشر ۳۱ ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..doc) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : ۳۵ صفحه

 قسمتی از متن word (..doc) : 
 

۱
‏اسلام‏ ‏و‏ ‏حقوق‏ ‏بشر
‏علامیه‏ ‏جهانی‏ ‏حقوق‏ ‏بشر‏ ‏که‏ ‏در‏ ‏دهم‏ ‏دسامبر‏ ۱۹۴۸‏م‏ ‏با‏ ‏چهل‏ ‏و‏ ‏هشت‏ ‏رأی‏ ‏موافق‏ ‏و‏ ‏هشت‏ ‏رأی‏ ‏ممتنع‏ ‏به‏ ‏تصویب‏ ‏رسید‏ (۱) ‏از‏ ‏همان‏ ‏ابتدای‏ ‏شکل‏‌‏گیریِ‏ ‏مقدمات‏ ‏آن،‏ ‏مناقشات‏ ‏مهمی‏ ‏را‏ ‏برانگیخت‏ ‏و‏ ‏تفاوت‏‌‏های‏ ‏بنیادی‏ ‏فراوانی‏ ‏را‏ ‏در‏ ‏ارزش‏‌‏ها‏ ‏و‏ ‏فرهنگ‏‌‏های‏ ‏ملل‏ ‏آشکار‏ ‏ساخت‏. ‏این‏ ‏مناقشات‏ ‏و‏ ‏تفاوت‏‌‏ها،‏ ‏سرانجام‏ ‏در‏ ‏دو‏ ‏قلمروی‏ «‏بین‏‌‏تمدنی‏»‏ ‏و‏ «‏درون‏¬‏تمدنی‏»‏،‏ ‏و‏ ‏سه‏ ‏عرصه‏ «‏فلسفی‏»‏،‏ «‏تاریخی‏»‏ ‏و‏ «‏عملی‏»‏ ‏آرایش‏ ‏یافت‏.
‏یکی‏ ‏از‏ ‏پایدارترین‏ ‏مسائل‏ ‏این‏ ‏بود‏ ‏که‏ ‏حقوق‏ ‏بشر‏ ‏را‏ ‏باید‏ ‏بر‏ ‏چه‏ ‏مبنایی‏ ‏اعلام‏ ‏کرد‏. ‏تاریخچه‏ ‏اعلامیه‏ ‏مشخص‏ ‏می‏‌‏کند‏ ‏که‏ ‏مسائل‏ ‏مورد‏ ‏بحث‏ ‏در‏ ‏آن‏ ‏دوران‏ ‏و‏ ‏دیدگاه‏‌‏هایی‏ ‏که‏ ‏الهام‏‌‏بخش‏ ‏روایت‏ ‏نهایی‏ «‏اعلامیه‏ ‏حقوق‏ ‏بشر‏»‏ ‏بودند،‏ ‏در‏ ‏اساس،‏ ‏به‏ ‏یک‏ ‏منظومه‏ ‏فلسفی‏ ‏غربی‏ ‏مربوط‏ ‏می‏‌‏شدند‏. ‏سنّت‏‌‏های‏ ‏فلسفی‏ ‏و‏ ‏حقوقی‏ ‏غیر‏ ‌‏غربی‏ ‏ــ‏ ‏که‏ ‏شاید‏ ‏می‏‌‏توانستند‏ ‏خواسته‏‌‏های‏ ‏آرمانی‏ ‏متفاوت‏ ‏یا‏ ‏تکمیلی‏ ‏حقوق‏ ‏بشر‏ ‏را‏ ‏مطرح‏ ‏سازند‏ ‏ــ‏ ‏به‏ ‏ندرت‏ ‏در‏ ‏مذاکرات‏ ‏و‏ ‏مشورت‏‌‏ها‏ ‏مدنظر‏ ‏قرار‏ ‏گرفتند‏. ‏حتی‏ ‏آن‏ ‏بخش‏ ‏از‏ ‏اعضای‏ ‏کمیسیون‏ ‏حقوق‏ ‏بشر‏ ‏که‏ ‏نمایندگی‏ ‏کشورهای‏ ‏غیر‏ ‏غربی‏ ‏را‏ ‏بر‏ ‏عهده‏ ‏داشتند،‏ ‏در‏ ‏اغلب‏ ‏موارد،‏ ‏خود‏ ‏در‏ ‏غرب‏ ‏یا‏ ‏در‏ ‏مؤسساتی‏ ‏درس‏ ‏خوانده‏ ‏بودند‏ ‏که‏ ‏نمایندگان‏ ‏قدرت‏‌‏ها‏ ‏و‏ ‏اندیشه‏‌‏های‏ ‏غربی‏ ‏در‏ ‏کشورشان‏ ‏بودند‏. ‏بنابراین‏ ‏اگرچه‏ ‏گهگاه‏ ‏به‏ ‏سنّت‏‌‏های‏ ‏غیر‏ ‏غربی‏ ‏مانند‏ ‏آیین‏ ‏کنفسیوس‏ ‏یا‏ ‏اسلام‏ ‏ارجاعاتی‏ ‏می‏‌‏شد،‏ ‏اما‏ ‏ارجاع‏ ‏به‏ ‏سنّت‏‌‏های‏ ‏غربی‏ ‏بر‏ ‏نظرخواهی‏‌‏هایی‏ ‏که‏ ‏به‏ ‏تدوین‏ ‏نهایی‏ «‏اعلامیه‏ ‏جهانی‏»‏ ‏انجامیدند،‏ ‏سخت‏ ‏مسلط‏ ‏بود‏. (۲)
۲
‏بدین‏ ‏ترتیب،‏ ‏نخستین‏ ‏و‏ ‏مهم‏‌‏ترین‏ ‏مناقشات‏ ‏درون‏‌‏تمدنی‏ ‏در‏ ‏باب‏ «‏اعلامیه‏ ‏حقوق‏ ‏بشر‏»‏ ‏به‏ ‏حوزه‏ ‏فرهنگ‏‌‏های‏ ‏غربی‏ ‏مربوط‏ ‏می‏‌‏شد؛‏ ‏اما‏ ‏همین‏ ‏منازعات،‏ ‏به‏ ‏تدریج‏ ‏و‏ ‏با‏ ‏گسترش‏ ‏نشانه‏¬‏های‏ ‏فرهنگ‏ ‏و‏ ‏اندیشه‏ ‏غربی،‏ ‏به‏ ‏درون‏ ‏دیگر‏ ‏نظام‏‌‏ها‏ ‏و‏ ‏سنّت‏‌‏های‏ ‏زیست‏ ‏اجتماعی‏ ‏تسرّی‏ ‏و‏ ‏تعمیم‏ ‏یافت‏. ‏درست‏ ‏به‏ ‏همین‏ ‏جهت‏ ‏است‏ ‏که‏ ‏اکنون‏ ‏شاهد‏ ‏مناقشات‏ ‏مهم‏ ‏فلسفی،‏ ‏تاریخی‏ ‏و‏ ‏عملی‏ «‏درون‏‌‏تمدنی‏»‏ ‏در‏ ‏جوامع‏ ‏اسلامی،‏ ‏و‏ ‏در‏ ‏باب‏ ‏مواد‏ ‏مهم‏ ‏اعلامیه‏ ‏حقوق‏ ‏بشر‏ ‏هستیم‏. ‏در‏ ‏این‏ ‏مقاله،‏ ‏پس‏ ‏از‏ ‏اشاره‏ ‏به‏ ‏منازعات‏ ‏درون‏‌‏تمدنی‏ ‏غرب،‏ ‏به‏ ‏تحلیل‏ ‏نشانه‏‌‏شناختی‏ ‏این‏ ‏وضعیت‏ ‏در‏ ‏جوامع‏ ‏اسلامی‏ ‏می‏‌‏پردازیم‏.
‏الف‏. ‏مبانی‏ ‏و‏ ‏مناقشات‏ ‏غربی
‏مناقشات‏ ‏درون‏‌‏تمدنی‏ ‏غربی‏‌‏ها‏ ‏درباره‏ ‏مبانی‏ ‏و‏ ‏مواد‏ ‏اعلامیه‏ ‏حقوق‏ ‏بشر‏ ‏را‏ ‏می‏‌‏توان‏ ‏در‏ ‏چهار‏ ‏مقوله‏ ‏اساسی‏ ‏دسته‏‌‏بندی‏ ‏کرد‏: ‏مبنای‏ ‏الهی‏ ‏حقوق‏ ‏بشر؛‏ ‏حقوق‏ ‏طبیعی؛‏ ‏حقوق‏ ‏وضعی؛‏ ‏و‏ ‏اندیشه‏‌‏های‏ ‏مارکسیستی‏. ‏هر‏ ‏کدام‏ ‏از‏ ‏این‏ ‏دیدگاه‏‌‏ها،‏ ‏تصویر‏ ‏و‏ ‏توصیه‏‌‏های‏ ‏خاصی‏ ‏درباره‏ ‏مواد‏ ‏اعلامیه‏ ‏داشتند‏.
‏۱. ‏حقوق‏ ‏الهی‏: ‏در‏ ‏جریان‏ ‏نظرخواهی‏‌‏های‏ ‏کمیسیون‏ ‏حقوق‏ ‏بشر،‏ ‏هنگامی‏ ‏تفاوت‏‌‏های‏ ‏فلسفی‏ ‏آشکار‏ ‏شد‏ ‏که‏ ‏مسئله‏ ‏گنجاندن‏ ‏یا‏ ‏نگنجاندن‏ ‏استناد‏ ‏به‏ ‏خداوند‏ ‏یا‏ ‏طبیعت،‏ ‏به‏ ‏مثابه‏ ‏منشأ‏ ‏حقوق‏ ‏بیان‏‌‏شده‏ ‏در‏ «‏اعلامیه‏ ‏حقوق‏ ‏بشر‏»‏،‏ ‏مطرح‏ ‏گشت‏. ‏هلندی‏‌‏ها‏ ‏به‏ ‏همراه‏ ‏چند‏ ‏کشور‏ ‏اروپایی‏ ‏و‏ ‏غیر‏ ‏اروپایی،‏ ‏در‏ ‏جریان‏ ‏سومین‏ ‏کمیته‏ «‏کمیسیون‏»‏،‏ ‏سعی‏ ‏کردند‏ ‏پیش‏‌‏نویس‏ ‏اعلامیه‏ ‏را‏ ‏به‏ ‏سمت‏ ‏استناد‏ ‏به‏ ‏خداوند‏ ‏بکشانند‏. ‏نماینده‏ ‏هلند‏ ‏در‏ ‏سخنرانی‏ ‏مجمع‏ ‏عمومی‏ ‏گفت‏:
۳
‏در‏ ‏اعلامیه‏ ‏به‏ ‏منشأ‏ ‏الهی‏ ‏انسان‏ ‏و‏ ‏جاودانگی‏ ‏روح‏ ‏او‏ ‏اشاره‏ ‏نشده‏ ‏است‏. ‏در‏ ‏واقع،‏ ‏سرچشمه‏ ‏تمامی‏ ‏این‏ ‏حقوق،‏ ‏خود‏ ‏خدای‏ ‏متعال‏ ‏است‏ ‏که‏ ‏مسئولیت‏ ‏بزرگی‏ ‏بر‏ ‏دوش‏ ‏کسانی‏ ‏گذاشته‏ ‏که‏ ‏این‏ ‏حقوق‏ ‏را‏ ‏مطالبه‏ ‏کرده‏‌‏اند‏. ‏نادیده‏‌‏گرفتن‏ ‏این‏ ‏پیوند،‏ ‏در‏ ‏حکم‏ ‏جداکردن‏ ‏گیاه‏ ‏از‏ ‏ریشه‏‌‏های‏ ‏آن،‏ ‏یا‏ ‏ساختن‏ ‏خانه‏‌‏ای‏ ‏بدون‏ ‏پی‏ ‏است‏. (۳)
‏هرچند‏ ‏این‏ ‏دیدگاه‏ ‏هرگز‏ ‏به‏ ‏تصویب‏ ‏نرسید؛‏ ‏اما‏ ‏قرائتی‏ ‏الهی‏ ‏از‏ ‏حقوق‏ ‏بشر‏ ‏همچنان‏ ‏به‏ ‏مثابه‏ ‏یکی‏ ‏از‏ ‏قرائت‏‌‏های‏ ‏مهم‏ ‏در‏ ‏ذاکره‏ ‏تاریخی‏ ‏ملل‏ ‏متحد‏ ‏باقی‏ ‏ماند‏ ‏و‏ ‏امتداد‏ ‏پیدا‏ ‏کرد‏. ‏قرائت‏ ‏اسلامی‏ ‏از‏ ‏حقوق‏ ‏بشر،‏ ‏و‏ ‏چالش‏‌‏ها‏ ‏و‏ ‏چشم‏‌‏اندازهای‏ ‏درون‏‌‏تمدنی‏ ‏این‏ ‏برداشت‏ ‏در‏ ‏جهان‏ ‏اسلام،‏ ‏از‏ ‏جمله‏ ‏این‏ ‏دیدگاه‏‌‏هاست‏.
‏۲. ‏حقوق‏ ‏طبیعی‏: ‏حقوق‏ ‏ذاتی‏ ‏شخص‏ ‏انسان‏ ‏و‏ ‏مفاهیم‏ ‏مرتبط‏ ‏با‏ ‏آن،‏ ‏زاده‏ ‏سنّت‏ «‏حقوق‏ ‏طبیعی‏»‏ ‏است‏ ‏که‏ ‏گفته‏ ‏می‏‌‏شود‏ ‏مبنای‏ ‏مفروض‏ ‏و‏ ‏مسلط‏ ‏اعلامیه‏ ‏حقوق‏ ‏بشر‏ ‏بوده‏ ‏است‏. ‏این‏ ‏مفهوم‏ ‏از‏ ‏حقوق‏ ‏بشر،‏ ‏حاصل‏ ‏نظریه‏‌‏ای‏ ‏است‏ ‏که‏ ‏گروهی‏ ‏از‏ ‏فیلسوفان‏ ‏سیاسی‏ ‏سده‏‌‏های‏ ‏هفدهم‏ ‏و‏ ‏هیجدهم،‏ ‏تحت‏ ‏عنوان‏ ‏مکتب‏ ‏قرارداد،‏ ‏تدوین‏ ‏کرده‏ ‏بودند‏. ‏ظاهراً‏ ‏ماده‏ ‏اول‏ ‏اعلامیه‏ ‏حقوق‏ ‏بشر‏ ‏از‏ ‏این‏ ‏جمله‏ ‏روسو‏ ‏گرفته‏ ‏شده‏ ‏است‏ ‏که‏ «‏انسان‏ ‏آزاد‏ ‏آفریده‏ ‏شده‏ ‏است؛‏ ‏اما‏ ‏همه‏ ‏جا‏ ‏در‏ ‏بردگی‏ ‏به‏ ‏سر‏ ‏می‏‌‏برد‏»‏ (۴). ‏روسو‏ ‏در‏ ‏مورد‏ ‏آزادی‏ ‏طبیعی‏ ‏انسان‏ ‏با‏ ‏اغلب‏ ‏نظریه‏‌‏پردازان‏ ‏مکتب‏ ‏حقوق‏ ‏طبیعی‏ ‏وحدت‏‌‏نظر‏ ‏داشت؛‏ ‏اما‏ ‏آنچه‏ ‏روسو‏ ‏را‏ ‏شاخص‏ ‏می‏‌‏کند‏ ‏این‏ ‏است‏ ‏که‏ ‏وی‏ ‏این‏ ‏آزادی‏ ‏طبیعی‏ ‏را‏ ‏از‏ ‏انسان‏ ‏جدایی‏‌‏ناپذیر‏ ‏می‏‌‏داند‏ ‏و‏ ‏قائل‏ ‏است‏ ‏هیچ‏ ‏کس‏ ‏در‏ ‏هیچ‏ ‏شرایطی‏ ‏حق‏ ‏ندارد‏ ‏انسان‏ ‏را‏ ‏از‏ ‏آزادی‏ ‏محروم‏ ‏نماید‏. ‏به‏ ‏نظر‏ ‏روسو،‏ «‏دست‏‌‏کشیدن‏ ‏از‏ ‏آزادی
۴
‏ ‏خود،‏ ‏به‏ ‏معنای‏ ‏دست‏‌‏کشیدن‏ ‏از‏ ‏مقام‏ ‏انسانی‏ ‏خود،‏ ‏دست‏‌‏کشیدن‏ ‏از‏ ‏حقوق‏ ‏بشریت‏ ‏و‏ ‏حتی‏ ‏از‏ ‏وظایف‏ ‏خود‏ ‏است‏ […] ‏چنین‏ ‏انصرافی‏ ‏با‏ ‏طبیعتِ‏ ‏انسان‏ ‏سازگار‏ ‏نیست‏»‏ (۵).
‏۳. ‏حقوق‏ ‏وضعی‏: ‏همراه‏ ‏با‏ ‏نظریه‏ «‏حقوق‏ ‏طبیعی‏»‏،‏ ‏دیدگاه‏ ‏بسیار‏ ‏متفاوتی‏ ‏درباره‏ ‏مبانی‏ ‏حقوق‏ ‏بشر‏ ‏پیدا‏ ‏شد‏ ‏که‏ ‏خواستار‏ ‏آن‏ ‏بود‏ ‏که‏ ‏فقط‏ ‏خواست‏‌‏ها‏ ‏و‏ ‏اعمال‏ ‏انسان‏‌‏ها‏ ‏و‏ ‏دولت‏‌‏ها،‏ ‏منشأ‏ ‏حقوق‏ ‏باشد‏. ‏این‏ ‏دیدگاه‏ ‏که‏ ‏نشان‏‌‏دهنده‏ ‏تمایل‏ ‏بیشتر‏ ‏به‏ ‏عقل‏‌‏باوری‏ ‏بود،‏ ‏اعتقاد‏ ‏داشت‏ ‏که‏ ‏انسان‏‌‏ها،‏ ‏همانند‏ ‏دولت‏‌‏ها،‏ ‏به‏ ‏هیچ‏‌‏وجه‏ ‏تحت‏ ‏الزام‏ ‏قوانین‏ ‏برون‏‌‏بشری‏ ‏قرار‏ ‏ندارند،‏ ‏بلکه‏ ‏داوطلبانه‏ ‏و‏ ‏از‏ ‏روی‏ ‏عقل‏ ‏می‏‌‏پذیرند‏ ‏که‏ ‏رفتارهایشان‏ ‏را‏ ‏خود‏ ‏به‏ ‏گونه‏‌‏ای‏ ‏محدود‏ ‏و‏ ‏منظم‏ ‏کنند‏ ‏تا‏ ‏از‏ ‏بهترین‏ ‏امکانات‏ ‏برای‏ ‏تکامل‏ ‏فردی‏ ‏و‏ ‏ملی‏ ‏برخوردار‏ ‏شوند‏. ‏بر‏ ‏اساس‏ ‏این‏ ‏دیدگاه،‏ ‏دولت‏‌‏ها‏ ‏با‏ ‏رعایت‏ ‏محدودیت‏‌‏هایی‏ ‏که‏ ‏برای‏ ‏اعمال‏ ‏خود‏ ‏وضع‏ ‏می‏‌‏کنند،‏ ‏تعیین‏ ‏محدوده‏ ‏و‏ ‏دامنه‏ ‏حقوق‏ ‏بشر‏ ‏را‏ ‏ممکن‏ ‏می‏‌‏سازند‏. (۶)
‏۴. ‏حقوق‏ ‏مارکسیستی‏: ‏در‏ ‏عرصه‏ ‏فلسفی،‏ ‏برداشت‏ ‏مارکسیستی‏ ‏از‏ ‏حقوق‏ ‏بشر،‏ ‏نه‏ ‏بر‏ ‏مبنای‏ ‏فرد،‏ ‏بلکه‏ ‏بر‏ ‏پایه‏ ‏جمع‏ ‏استوار‏ ‏شده‏ ‏بود‏. ‏از‏ ‏نظر‏ ‏مارکسیست‏‌‏ها،‏ ‏دست‏‌‏یابی‏ ‏به‏ ‏رفاه‏ ‏و‏ ‏آسایش‏ ‏اقتصادی،‏ ‏پیش‏‌‏شرط‏ ‏بهره‏‌‏مندی‏ ‏واقعی‏ ‏از‏ ‏حقوق‏ ‏مدنی‏ ‏و‏ ‏سیاسی‏ ‏شمرده‏ ‏می‏‌‏شد‏. ‏بنابراین‏ ‏حقوق‏ ‏بشر،‏ ‏به‏ ‏اعتقاد‏ ‏مارکسیست‏‌‏ها،‏ ‏فقط‏ ‏در‏ ‏چارچوب‏ ‏نیازها‏ ‏و‏ ‏حقوق‏ ‏جامعه‏ ‏تصورپذیر‏ ‏بود‏. ‏مارکسیست‏‌‏ها‏ ‏از‏ ‏یک‏ ‏سوی،‏ ‏بر‏ ‏حقوق‏ ‏اقلیت‏‌‏ها‏ ‏تأکید‏ ‏می‏‌‏کردند‏ ‏و‏ ‏این‏ ‏مستلزم‏ ‏پیوند‏ ‏حقوق‏ ‏فرد‏ ‏و‏ ‏جمع‏ ‏بود،‏ ‏و‏ ‏از‏ ‏سوی‏ ‏دیگر،‏ ‏تحقق‏ ‏سطحی‏ ‏از‏ ‏برابری‏