معماری معاصر ایران پهلوی دوم و بعد از انقلاب ۱۸ ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..doc) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : ۱۵ صفحه

 قسمتی از متن word (..doc) : 
 

‏معمار‏ی‏ معاصر ایران پهلو‏ی‏ دوم و بعد از انقلاب
‏
‏مقدمه
‏شروع‏ معمار‏ی‏ معاصر ایران را م‏ی‏ توان از حدود سال ۱۳۰۰ به بعد دانست این زمان است که در اثر تحولات سیاس‏ی‏ و اجتماع‏ی‏ جریان زندگ‏ی‏ اجتماع‏ی‏ و اقتصاد‏ی‏ ایران تغییر کرد سیما‏ی‏ شهرها‏ی‏ ایران محول شد و بناها‏ی‏ لازم برا‏ی‏ زندگ‏ی‏ جدید مانند ادارات ، کارخانه ها ، بانکها ، ایستگ‏اهها‏ی‏ راه آهن ، دانشگاه و غیره و همچنین واحدها و مجموعه ها‏ی‏ مسکون‏ی‏ جدید در شهرها بوجود آمدند . این بناها برخلاف بناها‏ی‏ پیشین که معماران سنت‏ی‏ طراح‏ی‏ شده اند که در ابتدا غیر ایران‏ی‏ بودند و بتدریج ایرانیان‏ی‏ که در مدارس معمار‏ی‏ خارج از ایران تحصیل کرده بودند و ب‏ه‏ دنبال آن فارغ التحصیلان اولین مدرسه معمار‏ی‏ در ایران در حدود سال ۱۳۲۰ نیز به آنها اضافه شدند . از همان ابتدا و از طراح‏ی‏ اولین آثار در معمار‏ی‏ ایران دو جریان مواز‏ی‏ هم پدید آمد یک جریان که هیچگونه توجه‏ی‏ به میراث فرهنگ‏ی‏ گذشته ایران نداشت و جریانها‏ی‏ معمار‏ی‏ معا‏صر‏ جهان را با یک دوره تاخیر و به صورت‏ی‏ غیر ماهرانه تقلید م‏ی‏ کرد و جریان دیگر‏ی‏ که کوشش داشت هر چند سطح‏ی‏ اما رابطه خود را با معمار‏ی‏ گذشته ایران باق‏ی‏ نگاه دارد . البته هر دو‏ی‏ این جریانها که تا به امروز در ایران ادامه دارند موفقیت چندان‏ی‏ بدست نیاوره اند . آن ب‏خش‏ از معمار‏ی‏ که دنباله رو‏ی‏ جریانها‏ی‏ معمار‏ی‏ معاصر جهان بودند به علت عدم ارتباط‏ی‏ که با آن داشتند و با توجه به تاخیر‏ی‏ که در انتقال مبان‏ی‏ و اصول این معمار‏ی‏ به ایران صورت م‏ی‏ گرفت و بالاخره به علت عدم تسلط بر این اصول و بد فهم‏ی‏ آن صرفا به تقلید ناشیانه جریانها‏ی‏ ‏معمار‏ی‏ معاصر جهان پرداختند و جریان دیگر‏ی‏ که معمار‏ی‏ گذشته ایران و پیوند با آن را مطرح م‏ی‏ کرد نیز عمدتا به تقلید سطح‏ی‏ و ساده لوحانه و در موارد‏ی‏ زننده از معمار‏ی‏ گذشته ایران بسنده کرد .
‏به‏ طور کل‏ی‏ معمار‏ی‏ ایران را در این دوران معاصر م‏ی‏ توان به چند دوره تقسیم کرد :
‏آثار‏ مهم معمار‏ی‏ در دوره اول ( سالها‏ی‏ ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ ) که پهلو‏ی‏ اول بر ایران حاکم بود عمدتا توسط حکومت ایجاد شدند توجه به معمار‏ی‏ گذشته به صورت تکرار سطح‏ی‏ و ظاهر‏ی‏ بناها‏ی‏ معمار‏ی‏ ایران به خصوص در دوره ها‏ی‏ قبل از اسلام یعن‏ی‏ هخامنش‏ی‏ و ساسان‏ی‏ ظاهر م‏ی‏ شد و این امر ا‏ز‏ خود بزرگ بین‏ی‏ حکومت ایران در آن زمان ناش‏ی‏ م‏ی‏ شد که خود را وارث امپراتوریها‏ی‏ با عظمت گذشته ا‏ی‏ م‏ی‏ دانست بدین ترتیب ساختمانها‏ی‏ دولت‏ی‏ و بناها‏ی
‏ عموم‏ی‏ که نمود تحکیم قدرت مرکز‏ی‏ و دولت بود بیشتر فضاها و میادین جا‏ی‏ گرفتند که از ویژگیها‏ی‏ فضا‏ی‏ شهر‏ی‏ نئوکلاسیک بهره د‏اشتند‏ . در کنار این آثار کارها‏ی‏ معمار‏ی‏ دیگر‏ی‏ نیز بودند که به صورت التقاط‏ی‏ عناصر‏ی‏ از معمار‏ی‏ ایران بعد از اسلام را با عناصر وام گرفته شده از معمار‏ی‏ اروپای‏ی‏ و در هم آمیخته بود به هر حال این آثار از نظر معمار‏ی‏ منحط و فاقد ارزش بودند از آن جمله بانک مل‏ی‏ شهربان‏ی‏ ، پست و تلگراف و تلفن . بعد از جنگ جهان‏ی‏ دوم ایران آرام آرام به سو‏ی‏ شهر نشین‏ی‏ مدرن رو‏ی‏ آورد . احداث خیابانها‏ی‏ سراسر‏ی‏ و شبکه جدول‏ی‏ شهر‏ی‏ بافت شهر‏ی‏ سنت‏ی‏ را دچار دگرگون‏ی‏ کرد و قطعات مالکیت منظم و مستطیل شکل بوجود آورد با این تغییرات در شکل شهر به دوران معمار‏ی‏ درون گرا با حیاط مرکز‏ی‏ پایان داده شد و معماران به الگو‏ی‏ تک بناها‏ی‏ جدید از یکدیگر رو‏ی‏ آوردند و مسکن جدید از جانب از جانب گروه اجتماع‏ی‏ محدود و روشنفکر آن زمان ساخته م‏ی‏ شد که م‏ی‏ خواستند با آداب زندگ‏ی‏ فرنگ‏ی‏ زندگ‏ی‏ کنند بخصوص در تهران این افراد متمکن متمایل به ترک مرکز مسکون‏ی‏ و تجار‏ی‏ شهر ( بازار و محله اطراف ) شدند و به تدریج خانه ها‏ی‏ خود را در شمال شهر در دامنه کوه البرز بنا نهادند . در اختیار داشتن قطعات بزرگ زمین و نبودن یک ساخت شهر‏ی‏ پیشین برا‏ی‏ شکل دادن به این قطعات بزرگ زمین موجب شد که محله ها‏ی‏ جدید تهران ب‏ه‏ صورت یک استخوان بند‏ی‏ شهر‏ی‏ بلکه پیرو الگو‏ی‏ شبیه به حومه شهرها‏ی‏ آمریکا شکل گیرند . در واقع باید پذیرفت پس از به وجود آمدن محورهای‏ی‏ مانند خیابان امام خمین‏ی‏ و فردوس‏ی‏ و انقلاب مکانها‏ی‏ شهر‏ی‏ موفق‏ی‏ که قادر باشند مرکزیت و خصوصیات ویژه ا‏ی‏ برا‏ی‏ تهران تامین کنند بوج‏ود‏ نیامد . مرکز شهر در محدوده ا‏ی‏ که بین دو جمگ ایجاد شده بود باق‏ی‏ ماند و بخشها‏ی‏ مسکون‏ی‏ پراکنده در خارج آن شروع به شکل گرفتن کرد . در جریان این مهاجرت خط‏ی‏ به سمت دامنه البرز معمار‏ی‏ تهران با مسئله تک خانه روبرو بود تکخانه ا‏ی‏ که هیچگونه گفتگو‏ی‏ معمارانه با یک ‏بافت‏ شهر‏ی‏ موجود در برابر خود نداشت .
‏از‏ سالها‏ی‏ ۱۳۲۰ به بعد سیاست ایجاد فعالیت ساختمان‏ی‏ در شهرها جهت بالا بردن اشتغال از اولویت خاص برخوردار شد فعالیتها‏ی‏ ساختمان‏ی‏ مربوط به منازل توسط خود مردم ضرورت میگرفت لیکن فعالیتها‏ی‏ ساختمان‏ی‏ به عهده مشاوران خارج‏ی‏ یا آرشیتکتها‏ی‏ ایران‏ی‏ فرنگ رفته انجام م‏ی‏ گرف‏ت‏ که این گروه با انجام این کارها فرصت‏ی‏ یافتند تا افکار جدید خودشان را پیاده نمایند . معهذا آنچه به صورت حاو‏ی‏ تا قبل از فعالیت این گروه و حت‏ی‏ در اوائل فعالیت این معماران مشاهده م‏ی‏ شود وجود راه حلها‏ی‏ جدید معمار‏ی‏ در رابطه با تحولات موجود و رواج تقلیدها‏ی‏ صرف و ب‏ی‏ محتوا از معمار‏ی‏ دوران گذشته بود ول‏ی‏ رفته رفته رویکرد دیگر‏ی‏ به معمار
‏ی‏ گذشته ایران رو‏ی‏ آورد که از کیفیت بهتر‏ی‏ برخوردار بود و صرفا به تقلید عناصر معمار‏ی‏ گذشته ایران نم‏ی‏ پرداخت و کوشش م‏ی‏ کرد که از عناصر معمار‏ی‏ ایران به صورت سمبلیک ( نمادین ) استفاده کند و ‏به‏ جا‏ی‏ تقلید عناصر این معمار‏ی‏ از هندسه آن استفاده کند لکن نتایج‏ی‏ که این دوره معمار‏ی‏ به دست داد نیز ارزش مهم‏ی‏ نبوده و ره به جائ‏ی‏ نبرد . وارتان دیگر از نخستین معماران تحصیلکرده ایران در سال ۱۳۲۵ در مجله آرشیتکت این گونه اظهار م‏ی‏ کند :
‏«‏ راجع به مبارزه بین نسل جدید و قدیم باید گفت که این مبارزه در کلیه شئون زندگ‏ی‏ و در هر موقع وجود داشته و خواهد داشت و انتخاب راه درست از این میان و انتخاب معمار‏ی‏ مدرن و یا معمار‏ی‏ سنت‏ی‏ فقط با در نظر گرفتن تمام عوامل موثر در معمار‏ی‏ امکان پذیر م‏ی‏ باشد با توجه به پیشرفتهائ‏ی‏ که از نظر مصالح ساختمان‏ی‏ ، اسلوب بناساز‏ی‏ ، رعایت تناسب و اصل هماهنگ‏ی‏ شکل ظاهر‏ی‏ حجم دیوارها و ضخامت دیوارها صورت گرفته و شرایط فوق در حال حاضر تفاوت یافته است پذیرفتن عوامل فوق در معمار‏ی‏ عصر حاضر درست به نظر نم‏ی‏ رسد این عصر ما را به تکاپو و ا‏مید‏ دارد و اثرات آن در تمام شئون پیداست . در عین حال استفاده از اسلوب قدیم و مدرن نشان دادن آن توسط تزئینات زائد نیز مضحک م‏ی‏ باشد و در صورت ادامه این روش م‏ی‏ توان گفت که ما روح این قرن را نفهمیده ایم . در مورد اسلوب فعل‏ی‏ ساختمان م‏ی‏ توان گفت که در پیدایش این اسلوب غیر از عوامل فرهنگ‏ی‏ و زندگ‏ی‏ اجتماع‏ی‏ پیشرفت صنعت و ظهور مصالح ساختمان‏ی‏ جدید از قبیل آهن و سیمان موثر بوده اند و استعمال سیمان در عمارت بتن آرمه کمک زیاد‏ی‏ در به حقیقت پیوستن اسلوب جدید معمار‏ی‏ نموده است از نمونه کارهائ‏ی‏ که با این شیوه در این دوره انجام گرفته م‏ی‏ توان هنرستان دختران ( کاروارطان ) را نام برد . »
‏غرب‏ی‏ شدن و سبک بین الملل‏ی‏ ۱۳۵۶-۱۳۲۱
‏هر‏ چند معماران دوران مدرنیزاسیون در تهران تا حد زیاد‏ی‏ مدیون کارکردگرای‏ی‏ معمار‏ی‏ اروپای‏ی‏ هستند آغاز غرب‏ی‏ شدن معمار‏ی‏ اروپائ‏ی‏ در تهران را م‏ی‏ توان حدودا سال ۱۳۲۵ و ساختن وزارت مالیه به وسیله فروغ‏ی‏ دانست . نما‏ی‏ اصل‏ی‏ این بنا به سبک بوزار است و جناحها‏ی‏ ساختمان ک‏املا‏ سبک مدرن دارند . به دنبال ساخته شدن این بنا چندین بنا‏ی‏ مدرنیست‏ی‏ برا‏ی‏ اداره رایو و ایستگاهها‏ی‏ قطار و نیز ادارات و بانکها طراح‏ی‏ شد .
‏بدین‏ ترتیب بود که سیحون باک سپه مرکز‏ی‏ را با بتن و بدون تزئینات طراح‏ی‏ کرد ( ۱۳۳۲ ) فروغ‏ی‏ و غیاث‏ی‏ ساختمان مدرنیست‏ی‏ مجلس سنا را طراح‏ی‏ کردند ( ۱۳۳۸ ) و ساختمان مرکز‏ی‏ شرکت مل‏ی‏ نفت ایران در سال ۱۳۴۰ بر اساس طرحها‏ی‏ اتحادیه و فرمانفرئیان ساخته شد . ساختمان شرکت مل‏ی‏ نفت ایران که تکنولوژ‏ی‏ دال بتن‏ی‏ ساخته شده بیش از هر بنا‏ی‏ دیگر‏ی‏ تجسم پیروز‏ی‏ سبک بین الملل‏ی‏ است که در سالها‏ی‏ بعد در ساختمان ادارات ب‏ی‏ شمار‏ی‏ به کار گرفته شد .
‏زیبا‏ شناس‏ی‏ کارکرد‏ی‏ و مهندس‏ی‏ در سازه های‏ی‏ چون استادیوم ورزش‏ی‏ فرح آباد کار درویش (۱۳۴۵ ) نیز به چشم م‏ی‏ خورد و تالار رودک‏ی‏ هم به سبک مدرنیست‏ی‏ توسط آفتاندالیان طراح‏ی‏ شد و در سال ۱۳۴۶ بنا‏ی‏ آن به پایان رسید البته در پرداختها‏ی‏ فضا‏ی‏ داخل‏ی‏ این بنا از موتیفها‏ی‏ زیگور‏ات‏ استفاده شده است وزارت کشاورز‏ی‏ ( فرمانفرمائیان ۱۳۴۵ ) هم ادامه دهنده همان سبک بین الملل‏ی‏ است که ویژگ‏ی‏ اصل‏ی‏ این بنا هاست . مشابه این سازه ها را در پایتخت ها‏ی‏ متعدد‏ی‏ در جهان م‏ی‏ توان یافت اما آنها را معماران تحصیلکرده غرب در تهران ساخته بودند . سبک بین المل‏ل‏ی‏ در آن دوره رواج‏ی‏ تام داشت و فرم از کارکرد تبعیت م‏ی‏ کرد و روزبه روز بر تعداد بناهای‏ی‏ که به زیبای‏ی‏ شناس‏ی‏ مهندس‏ی‏ وفادار بودند افزوده م‏ی‏ شد اما در همان زمان روند دیگر‏ی‏ داشت در کنار روند بالا ظهور م‏ی‏ کرد که همانا به دست دادن تعبیر‏ی‏ دوباره از میراث معمار‏ی‏ ای‏ران‏ در سازه ها‏ی‏ مدرن بود که معماران ایران تحصیلکرده وطن و خارج از کشور طراح‏ی‏ م‏ی‏ کردند .
‏مدرنیسم‏ ایران‏ی‏ ( ۱۳۷۳- ۱۳۵۰ )
‏از‏ سال ۱۳۵۰ به بعد که معمار‏ی‏ مدرن سالها‏ی‏ آخر خود را م‏ی‏ گذراند و اصولا در این معمار‏ی‏ نیز یک جریان تاریخ گرا پدید آمده بود چنانچه قبلا ذکر شد چند معمار ایران‏ی‏ نیز کوشیدند آثار‏ی‏ در پیوند با معمار‏ی‏ گذشته ایران پدید آوردند که کیفیت بالاتر‏ی‏ از آثار مشابه به پیش ‏داشت‏ لکن این آثار نیز روح و اصول معمار‏ی‏ ایران را به درست‏ی‏ درک نکرده بودند و به خصوص اینکه در یک مرحله تکامل‏ی‏ نسبت به معمار‏ی‏ گذشته ایران قرار نداشتند .
‏معمار‏ی‏ این دوره با استفاده از تکنولوژیها‏ی‏ مدرن ساخت و زیبای‏ی‏ شناس‏ی‏ مدرنیست‏ی‏ درصد برآمدند تا تعبیر‏ی‏ دیگر‏ی‏ از معمار‏ی‏ سنت‏ی‏ ایران به دست دهند شاید برجسته ترین بنا در میان نخستین بناها‏ی‏ به سبک مدرن ایران‏ی‏ بنا‏ی‏ یاد بود میدان آزاد‏ی‏ باشد که امانت آنرا در سال ۱۳۵۰