بررسی عوامل آنتروپوژنیک و تحولات ژئومورفولوژیکی در زون کپه داغ مطالعه موردی آبریز کوشک آب

بررسی عوامل آنتروپوژنیک و تحولات ژئومورفولوژیکی در زون کپه داغ مطالعه موردی آبریز کوشک آب

بررسی عوامل آنتروپوژنیک و تحولات ژئومورفولوژیکی در زون کپه داغ مطالعه موردی آبریز کوشک آب

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده ………………………………………………………………………………………………………………… ۱

فصل اول: کلیات………………………………………………………………………………………………….. ۲

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….. ۳

۱-۱- طرح مسئله تحقیق…………………………………………………………………………………………. ۴

۲-۱- اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………….. ۵

۳-۱- اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………….. ۶

۴-۱- سوالات تحقیق……………………………………………………………………………………………… ۷

۵-۱- فرضیه ها…………………………………………………………………………………………………….. ۸

۶-۱- پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………….. ۹

۷-۱- روش و مواد تحقیق……………………………………………………………………………………… ۱۰

۸-۱- مشکلات تحقیق…………………………………………………………………………………………… ۱۲

فصل دوم :ویژگیهای طبیعی حوضه آبریز………………………………………………………………….. ۱۳

۱-۲- موقعیت جغرافیایی حوضه آبریز………………………………………………………………………. ۱۴

۲-۲- فیزیوگرافی ………………………………………………………………………………………………… ۱۸

۳-۲- توپوگرافی………………………………………………………………………………………………….. ۲۵

۴-۲- زمین شناسی……………………………………………………………………………………………….. ۳۲

۵-۲- اقلیم…………………………………………………………………………………………………………. ۴۳

۶-۲- هیدرولوژی حوضه……………………………………………………………………………………….. ۷۱

۶-۳- خاک شناسی……………………………………………………………………………………………….. ۷۶

۷-۳- پوشش گیاهی……………………………………………………………………………………………… ۸۴

فصل سوم : ژئومورفولوژی حوضه آبریز مورد مطالعه………………………………………………… ۸۹

۱-۳- مفهوم ژئومورفولوژی…………………………………………………………………………………….. ۹۰

۲-۳- نگرش سیستمی در ژئومورفولوژی……………………………………………………………………. ۹۱

۳-۳- ژئومورفولوژی کاربردی…………………………………………………………………………………. ۹۲

۴-۳- اهداف ژئومورفولوژی کاربردی………………………………………………………………………… ۹۳

۵-۳- وقایع ژئومورفیک…………………………………………………………………………………………. ۹۳

۶-۳- آنتروپوژئومورفولوژی در ایران…………………………………………………………………………. ۹۵

۷-۳- ژئومورفولوژی و زمین شناسی حوضه آبریز مورد مطالعه………………………………………… ۹۸

۸-۳- ژئومورفولوژی حوضه آبریز مورد مطالعه…………………………………………………………….. ۹۹

۹-۳- واحدهای ژئومورفولوژی……………………………………………………………………………….. ۱۱۰

۱۰-۳- ارتباط ژئومورفولوژی با خاک شناسی در حوضه……………………………………………….. ۱۰۵

۱۱-۳- ارتباط ژئومورفولوژی با پوشش گیاهی در حوضه …………………………………………….. ۱۰۵

۱۲-۳- ارتباط ژئومورفولوژی با فرسایش در حوضه…………………………………………………….. ۱۰۶

۱۳-۳- بررسی وضعیت ریزش و لغزش در حوضه……………………………………………………… ۱۰۸

فصل چهارم: اثرات عوامل آنتروپوژنی در شرایط ژئومورفولوژیکی حوضه آبریز مورد مطالعه ۱۱۰

۱-۴- بررسی سابقه تاریخی فرسایش در دنیا و ایران……………………………………………………. ۱۱۲

۲-۴- عوامل موثر در فرسایش خاک………………………………………………………………………… ۱۱۶

۳-۴- انواع فرسایش در حوضه آبریز مورد مطالعه……………………………………………………….. ۱۲۱

۴-۴- اثرات عوامل آنتروپوژنی بر شرایط ژئومورفولوژیکی حوضه آبریز مورد مطالعه……………. ۱۲۳

۵-۴- راهکارهای پیشنهادی به منظور کاهش فرسایش در حوضه آبریز مورد مطالعه……………… ۱۲۸

۶-۴- اهمیت آبخیزداری در تثبیت فرایندهای ژئومورفولوژیکی……………………………………….. ۱۳۵

فصل پنجم : نتایج فرضیه ها و راهکارهای عملی………………………………………………………. ۱۳۸

۱-۵- پرسش اول………………………………………………………………………………………………… ۱۳۹

۲-۵- پرسش دوم……………………………………………………………………………………………….. ۱۴۰

۳-۵- نتیجه فرضیه تحقیق……………………………………………………………………………………… ۱۴۱

۴-۵- ارائه راهکارها…………………………………………………………………………………………….. ۱۴۱

منابع و ماخذ ……………………………………………………………………………………………………… ۱۵۱

فهرست جداول

عنوان ……………………………………………………………………………………………………………… صفحه

۱-۲- مشخصات کمی حوضه آبریز کوشک آباد و کارده………………………………………………… ۲۰

۲-۲- میانگین تراکم زهکشی و زمان تمرکز به تفکیک حوضه های آبریز……………………………. ۲۳

۳-۲- زمان تمرکز حوضه آبریز کوشک آباد………………………………………………………………… ۲۵

۴-۲- طبقه بندی واحدهای توپوگرافی حوضه آبریز………………………………………………………. ۲۶

۵-۲- مشخصات ارتفاعی کل حوضه کارده و حوضه آبریز کوشک آباد……………………………… ۲۸

۶-۲- مقدار شیب حوضه آبریز کوشک آباد…………………………………………………………………. ۳۲

۷-۲- آمار میانگین ماهانه و سالانه ایستگاهها طی یک دوره آماری تا سال ۱۳۸۱ ……………….. ۴۶

۸-۲- پراکندگی ایستگاههای هواشناسی……………………………………………………………………… ۴۶

۹-۲- متوسط دما برای ایستگاههای حوضه آبریز مورد مطالعه………………………………………….. ۵۰

۱۰-۲- حداکثر دما برای ایستگاههای حوضه آبریز مورد مطالعه……………………………………….. ۵۲

۱۱-۲- حداقل دما برای ایستگاههای حوضه آبریز مورد مطالعه………………………………………… ۵۳

۱۲-۲- نشان دهنده میانگین درجه حرارت…………………………………………………………………. ۵۵

۱۳-۲ تعداد روزهای یخبندان در ماههای سال در حوضه آبریز مورد مطالعه………………………… ۵۵

۱۴-۲- متوسط سرعت ماهانه باد در حوضه آبریز مورد مطالعه………………………………………… ۵۸

۱۵-۲- تبخیر در ایستگاههای حوضه آبریز مورد مطالعه…………………………………………………. ۵۹

۱۶-۲- آمار تصحیح و تکمیل شده تبخیر ایستگاههای حوضه آبریز مورد مطالعه………………….. ۶۰

۱۷-۲- مقادیر حداکثر بارندگی در ایستگاه معرف………………………………………………………… ۶۴

۱۸-۲- میانگین بارندگی در حوضه کوشک آباد…………………………………………………………… ۶۴

۱۹-۲- میانگین بارش سالیانه در یک دوره سی ساله برای کوشک آباد………………………………. ۶۵

۲۰-۲- شدت بارندگی کوتاه مدت در ایستگاه معرف……………………………………………………. ۶۶

۲۱-۲- رطوبت نسبی حوضه آبریز مورد مطالعه…………………………………………………………… ۶۸

۲۲-۲- برآورد حجم رواناب حوضه با روشهای مختلف………………………………………………… ۷۴

۲۳-۲- برآورد حجم رواناب سالانه در حوضه مورد مطالعه (میلیون مترمکعب)……………………. ۷۴

۲۴-۲- برآورد مقادیر رواناب حوضه در دوره های خشکسالی و ترسالی (میلیون مترمکعب)…. ۷۵

۲۵-۲- رژیم آبدهی ماهانه در حوضه مورد مطالعه (میلیون مترمکعب)……………………………….. ۷۵

۲۶-۲- برآورد حداکثر سیلاب حوضه با روشهای مختلف (میلیون مترمکعب)……………………… ۷۶

۲۷-۲- مشخصات تپه های اصلی اراضی موجود در حوضه آبریز…………………………………….. ۷۹

۲۸-۲- نتایج نهایی آنالیز پارامترهای مرتعی در تیپهای مختلف حوضه سد کارده………………….. ۸۸

۱-۳- فرسایش پذیری و نفوذ پذیری هریک از رخساره های ژئومورفولوژیکی…………………… ۱۰۹

۱-۴- تقسیم بندی فرسایش به لحاظ منشاء در حوضه مورد مطالعه …………………………………. ۱۱۱

۲-۴- عوامل موثر در فرسایش………………………………………………………………………………… ۱۲۲

۳-۴- مقایسه سطح زیر کشت در حوضه مورد مطالعه در سال ۷۶ و ۸۶ (برحسب هکتار) ….. ۱۲۶

فهرست نقشه ها

عنوان………………………………………………………………………………………………………………. صفحه

۱-۲- موقعیت حوضه آبریز کارده در شهرستان مشهد ـ خراسان رضوی…………………………….. ۱۵

۲-۲- موقعیت حوضه آبریز کوشک آباد در حوضه آبریز کارده………………………………………… ۱۶

۳-۲- تصویر ماهواره ای حوضه آبریز کوشک آباد………………………………………………………… ۱۷

۴-۲- تقسیمات زیر حوضه های کارده………………………………………………………………………. ۱۹

۵-۲- نقشه توپوگرافی و آبراهه های حوضه آبریز کوشک آباد…………………………………………. ۲۷

۶-۲- طبقات ارتفاعی در حوضه آبریز کارده……………………………………………………………….. ۲۹

۷-۲- زمین شناسی حوضه آبریز کوشک آباد……………………………………………………………….. ۴۱

۸-۲- هم تبخیر حوضه آبریز کوشک آباد……………………………………………………………………. ۶۲

۹-۲- هم باران سی ساله حوضه آبریز کوشک آباد………………………………………………………… ۶۷

۱۰-۲- رودخانه در حوضه آبریز کوشک آباد………………………………………………………………. ۷۳

۱۱-۲- خاک شناسی حوضه آبریز کوشک آباد…………………………………………………………….. ۸۲

۱۲-۲- کاربری اراضی در حوضه آبریز کوشک آباد………………………………………………………. ۸۳

۱۳-۲- پوشش گیاهی حوضه آبریز کوشک آباد…………………………………………………………… ۸۶

فهرست اشکال

عنوان ………………………………………………………………………………………………………………. صفحه

۱-۲- میانگین بارش ماهانه ایستگاه کارده طی دوره آماری ۸۱-۱۳۸۰ برحسب میلی متر………. ۴۷

۲-۲- میانگین بارش ماهانه ایستگاه مارشک طی دوره آماری ۸۱-۱۳۸۰ برحسب میلی متر……. ۴۷

۳-۲- میانگین بارش ماهانه ایستگاه گوش طی دوره آماری ۸۱-۱۳۸۰ برحسب میلی متر……… ۴۸

۴-۲- گرادیان میانگین دما………………………………………………………………………………………. ۵۱

۵-۲- گرادیان میانگین دما………………………………………………………………………………………. ۵۱

۶-۲- گرادیان حداکثر دما………………………………………………………………………………………. ۵۲

۷-۲- گرادیان حداکثر دما………………………………………………………………………………………. ۵۳

۸-۲- گرادیان حداقل دما……………………………………………………………………………………….. ۵۴

۹-۲- نمودار میله ای تعداد روزهای یخبندان حوضه آبریز کوشک آباد………………………………. ۵۶

۱۰-۲- گرادیان تبخیر……………………………………………………………………………………………. ۶۱

۱۱-۲- گرادیان تبخیر……………………………………………………………………………………………. ۶۱

۱۱-۲- گرادیان بارندگی………………………………………………………………………………………… ۶۶

۱۲-۲- منحنی های آمبروترمیک حوضه آبریز مورد مطالعه……………………………………………… ۶۹

۱۳-۲- موقعیت حوضه مورد مطالعه در اقلیم نمای دو مارتن………………………………………….. ۷۰

۱-۳- رابطه طول شیب با خاک از بین رفته………………………………………………………………… ۱۰۶

۱-۶- ایجاد فرسایش توسط انسان………………………………………………………………………….. ۱۴۴

۲-۶- تراس بندی و ایجاد پوشش گیاهی………………………………………………………………….. ۱۴۴

۳-۶- سیل تابستانی در روستای بهره (شهریورماه ۸۷)…………………………………………………. ۱۴۵

۴-۶- چکدم رسوبگیری………………………………………………………………………………………… ۱۴۵

۵-۶- فرسایش توسط عامل انسانی ( زراعت)……………………………………………………………. ۱۴۶

۶-۶- فرسایش طبیعی ( سیلاب)…………………………………………………………………………….. ۱۴۶

۷-۶- ایجاد دیوار حائل کنار بستر……………………………………………………………………………. ۱۴۷

۸-۶- ایجاد دیوار حائل کنار بستر……………………………………………………………………………. ۱۴۷

۹-۶- فرسایش واریزه ای و پوشش گیاهی………………………………………………………………… ۱۴۸

۱۰-۶- تخریب دامنه ها توسط انسان جهت توسعه باغات…………………………………………….. ۱۴۸

۱۱-۶- دامداری بعنوان یکی از عوامل ایجاد فرسایش…………………………………………………… ۱۴۹

۱۲-۶- فرسایش ناشی از فعالیت انسان( احداث جاده)………………………………………………… ۱۴۹

۱۳-۶- دیم کاری……………………………………………………………………………………………….. ۱۵۰

۱۴-۶- تراس بندی و ایجاد چکدم………………………………………………………………………….. ۱۵۰

چکیده

ژئومورفولوژی در مقیاس وسیع با فعالیت های انسانها و مسائل مربوط به آن مرتبط است عواملی که باعث ایجاد تحولات ژئومورفولوژیکی می شوند هم می تواند طبیعی باشد وهم انسانی. یکی از تحولات ژئومورفولوژیکی که بیشتر به چشم می خورد فرسایش است که می تواند بر اثر عوامل مختلف بوجود آید. مهمترین عوامل موثر در شرایط کنونی در اکثر حوضه های ایران عبارتند از عوامل فرسایندگی، فرسایش پذیری ، شیب وتوپوگرافی زمین، وضعیت پوشش گیاهی و نحوه مدیریت و بهره برداری از اراضی.

با توجه به عنوان پایان نامه که بررسی عوامل آنتروپوژنیک بر تحولات ژئومورفولوژیکی حوضه آبریز است هدف نشان دادن میزان تاثیر عوامل آنتروپوژنی بر تحولات ژئومورفولوژیکی است که انسان ها بخاطر فعالیت خود در کشاورزی(توسعه بی رویه اراضی دیم و قطع بی رویه درختان )و دامداری ( چرای بیش از حد مراتع ) از عوامل بسیار موثر در فرسایش محسوب می شوند.

در حوضه آبریز مورد مطالعه علاوه بر عوامل یاد شده عواملی که باعث فرسایش توسط انسان می شوند عبارتند از تبدیل اراضی مرتعی به اراضی دیم و تغییر کاربری اراضی، شخم تپه ماهورها ، مداخله در مجاری طبیعی، اجرای شخم در جهت شیب در اراضی دیم زار ، سیلابها ، ریشه کن کردن بوته ها، عدم رعایت تناوب زراعی که منجر به کاهش حاصلخیزی خاک وتخریب ساختمان آن می شود. از طرفی اجرای طرح‌های مختلف شامل طرح های بیولوژیکی( نهال کاری، بذر پاشی، کپه کاری، اصلاح مراتع، کنترل مرتع و دام و …)و طرح های مکانیکی( تراس بندی، بانکت بندی و …)و طرح های مدیریتی نقش مهمی را در تثبیت و کنترل فرآیندهای ژئومورفولوژیکی دارند.

فصل اول :

کلیات

مقدمه

تحقیق عبارت است از تامین اطلاعات لازم برای طراحان و برنامه ریزان نظام های مختلف. (ایزاک،۱۳۷۴،۱۱)

مداخله بی رویه انسانها ،حتی در زمینهای پایدار ، به تشدید مورفودینامیک وفعالیت عوامل ژئومورلوژیک منتهی می شود. باتوجه به عنوان پایان نامه که بررسی عوامل آنتروپوژنیک در تحولات ژئومورفولوژیک حوضه آبریز می باشد هدف نشان دادن اهمیت مداخله عوامل آنتروپوژنیکی در تحولات ژئومورفولوژیک می باشد .به جهت اینکه فرآیند های ژئومورفولوژیکی نقش بسیار مهمی در ایجاد فرسایش از جمله (سیل – حرکات تودهای مواد ، انواع مختلف فرسایش در آبراهها و… ) دارا می باشد عوامل انسانی نیز با استفاده بی رویه و مفرط از مراتع ، قطع درختان جنگلی و شیوه های نادرست آبیاری و به علت فقر وعدم آگاهی و بهره برداری بیش از حد از زمین میزان فرسایش را افزایش می دهند .

در فصل نخست به کلیات و مبانی موضوع مورد بحث پرداخته ، اهمیت و ضرورت آنرا بیان و با ذکر اهداف و سوالات تحقیق فرضیه ها شرح داده خواهد شد و در پایان به چگونگی انجام و ملزومات مورد نیاز و همچنین مشکلات و محدودیتهای پیش رو نگاهی خواهیم داشت.ویژگیهای طبیعی حوضه آبریز مورد مطالعه در فصل دوم مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در آن پارامترهایی چون موقعیت جغرافیایی، فیزیوگرافی ، توپوگرافی ، زمین شناسی، پوشش گیاهی ، هیدرولوژی و … تشریح خواهد شد.

در فصل سوم پس از تعریف مفهومی و سیستمی ژئومورفولوژی به بیان اهداف ژئومورفولوژی کاربردی، وقایع ژئومورفیک و سوابق این پدیده در ایران پرداخته و سپس در خصوص ژئومورفولوژی حوضه مورد مطالعه و اجزای آن از جمله خاک شناسی، پوشش گیاهی ، فرسایش، ریزش و لغزش بصورت کامل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

سابقه تاریخی فرسایش در جهان و ایران و همچنین عوامل موثر در فرسایش بطور کلی و انواع فرسایش در حوضه کوشک آباد بطور خاص در فصل چهارم به بحث گذاشته شده است.در ادامه این فصل اثرات عوامل آنتروپوژنی بر شرایط ژئومورفولوژیکی در حوضه آبریز مذکور ، راهکارهای پیشنهادی برای کاهش فرسایش و اهمیت آبخیزداری در تثبیت فرایندها شرح داده شده است.نتایج فرضیه ها و پرسشهای تعیین شده برای تحقیق و همچنین راهکارها و پیشنهادهای عملی در فصل آخر شرح داده شده است.

۱-۱- طرح مسئله تحقیق:

طرح مسئله برای تحقیق ، مثل بذر برای زراعت است همانطور که کلیه خواص ارثی بذر به محصول منتقل میشود تمام اطلاعات موجود در طرح مساله و سوالاتی که به عنوان هدف معین می شود ، در سایر مراحل تحقیق موثر بوده ومراحل بعدی تحقیق چیزی جز بسط و توسعه مطالب فوق نیست.(خواجه مرادی، ۱۳۷۴، ۲۵)

مساله می تواند تنها وجود علاقه به یک موضوع باشد که یافتن پاسخهای درباره آن به بهتتر شدن یک وضعیت کمک کند وازاین رو ، شایسته است مساله را هر گونه وضعیتی بدانیم که در آن شکافی میان حالت موجود وحالت مطلوب وجود دارد. کسانی که به پژوهشهای بنیادی می پردازند مسائل مورد بررسی خود را اغلب با این دیدگاه تعریف می کنند. (اوما سکاران ، ۱۳۸۰، ۵۷)

سوال روش خوبی طرح مسئله است ، اولین مرحله یک تحقیق علمی احساس وجود یک مشکل است. به این معنی که پزوهشگر در کار خویش با مانع یا مشکل روبرو گردیده است که در حل آن ابهام دارد. (نادری وسیفی نراقی، ۱۳۷۹؛ ۵۱)

همکاری در فروش فایل