دانلود مقاله طراحی سیستم مدیریت بحران برای شهرداری الکترونیک
دانلود مقاله طراحی سیستم مدیریت بحران برای شهرداری الکترونیک
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : ۱۵ صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
۲
طراحی سیستم مدیریت بحران برای شهرداری الکترونیک
چکیده:
باظهور خدمات الکترونیکی و بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک ابزار مناسب برای ارائه خدمات یک پارچه به مردم، بستری مناسب برای ایجاد شهرداری های الکترونیک فراهم شده است. با شکل گیری شهرداری الکترونیک سرعت ارائه خدمات و تصمیم گیری برای مدیران و به تبع آن سرعت عملیات در شرایط بحرانی افزایش می یابد. اهمیت افزایش سرعت تصمیمگیری در بحران ها به حدی است که تصمیمگیری درست در چند ساعت اولیه بحرانهای طبیعی می تواند از بروز بسیاری از فجایع انسانی جلوگیری کند. با طراحی سیستمهای نرمافزاری، اعم از سیستمهای بانک اطلاعاتی و سیستمهای خبره می توان به مدیران تصمیمگیرنده کمک کرد که در زمان محدود، تصمیمگیریهای عقلاییتری انجام دهند. سیستم های اطلاعاتی مدیریت بحران امروزه به عنوان بخش مهمی از شهرداری های الکترونیک مورد توجه است.
هدف این مقاله طراحی یک سیستم اطلاعاتی مدیریت بحران برای شهرداری الکترونیک میباشد، اطلاعات این سیستم با توجه به خصوصیات مشترک تمام بحرانها و همچنین محیط و شرایط استفاده از سیستم، نوع بحران، میزان منابع و نحوۀ تخصیص آن و … فراهم میآید. برای طراحی این سیستم ازروش UML استفاده شده است و جهت رسیدن به یک اجماع برای طراحی Use Case ها که درواقع پایه و اساس یک سیستم اطلاعاتی هستند از Business Function/Entity Type Analysis و طراحی یک system matrix استفاده کرده ایم.به جهت گستردگی فعالیت های لازم برای مدیریت بحران و از آنجا که طراحی تمام زیر سیستم ها در قالب یک مقاله نمی گنجد، در این مقاله به طراحی اطلاعاتی” سیستم امداد و نجات” که تقریبا در تمام بحران ها به خصوص بحران های طبیعی کاربرد دارد پرداخته ایم .نتیجه حاصله رسیدن به سه Use Case با عناوین ” شناسایی محل”،” انتقال و نجات مجروحین” و” کمک های اولیه” و یک Actor با عنوان ”شروع عملیات” است. روش کار در این مقاله برای شناسایی دیگر Use Case ها قابل استفاده خواهد بود.
کلمات کلیدی: مدیریت بحران،شهرداری الکترونیک، سیستمهای اطلاعاتی،مهندسی نرم افزار، System matrix,UML
مقدمه:
ایجاد شهر و شهرداری الکترونیک تاثیرات بسیاری را در زمینه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی برای شهر به دنبال خواهد داشت. در زمینه اقتصادی توسعه تجارت الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی، گسترش استفاده از کارتهای اعتباری، کاهش کاغذ بازی، کاهش هزینه ارائه خدمات و ایجاد زمینه برای سرمایهگذاری داخلی و خارجی و از تاثیرات آن خواهد بود. ارائه خدمات برخط On-line
به شهروندان موجب افزایش رضایتمندی آنها ازاستفاده از خدمات عمومی و خصوصی شده و امکان تشکیل گروهها و اجتماعات Community
برخط فراوان و همچنین رای گیری برخط و توزیع عادلانه امکانات را فراهم میآورد. ایجاد زمینه استفاده از نظر شهروندان در مدیریت شهر از جمله اثرات اجتماعی اجرای پروژه شهر الکترونیک خواهد بود. در زمینههای فرهنگی نیز اجرای شهر الکترونیک تاثیرات زیادی را به دنبال دارد که بهطور مثال از شفاف سازی، اطلاع رسانی، آموزش مجازی شهروندان در حوزههای عمومی و اختصاصی، امکان انتشار رسانههای دیجیتالی برای شهروندان، انتشار اخبار و اطلاعات به هنگام و اثرات فرهنگی بسیار دیگری را میتوان نام برد.(King ،۲۰۰۷ : ۵۰)
بررسی ها نشان می دهد یکی از مهمترین انتظارات شهروندان از شهرداری های الکترونیک افزایش سرعت در ارائه خدمات و افزایش سرعت در تصمیم گیری های مدیران می باشد.
سازمانهای مدیریت بحران از جمله بخش های سازمانی هستندکه در اکثر شهرداری ها و حکومت های محلی تعریف می شوند.در بسیاری از شهرهای جهان وظیفه مدیریت بحران توسط چند سازمان( به صورت غیریکپارچه) انجام می پذیرد که بحث هماهنگی بین سازمانهای متنوع و اهمیت سرعت هماهنگی در ساعات اولیه بحران ها همیشه بحث برانگیز بوده است.
خوشبختانه با پیشرفتهای الکترونیکی به خصوص در یک دهه اخیر امکان طراحی سیستم های اطلاعاتی برای مدیریت بحران فراهم آمده است. سیستم ها یی که امروزه به عنوان بخش جدایی نا پذیری از شهرداری های الکترونیکی است.
ما همه روزه با بحرانهای متنوع و با نوع شناسی های متفاوت دست به گریبان هستیم، انواع بحرانهای طبیعی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی، که در بسیاری مواقع قابلیت تبدیل شدن به یکدیگر را دارند (پور عزت ۱۳۸۳).اما نکته قابل توجه رسیدن به یک تعریف مشترک از بحران که در برگیرنده تمام بحرانها و همچنین، رسیدن به یک سری از وظایف که در تمام بحرانها مشترک میباشد میباشد. که براساس این وظایف و همچنین در نظر گرفتن افرادی که قرار است این وظایف را انجام دهند و همچنین هماهنگی های لازم بین گروههای مختلف و نیز منابعی که باید به گروههای مختلف اختصاص دهیم، و منابع موجود، میخواهیم طرح کلی یک سیستم اطلاعاتی مدیریت بحران را با استفاده از متدولوژی طراحی سیستم
۲
UML تا سطح Use Caseهای مورد نیاز برای طراحی این سیستم اطلاعاتی در این مقاله بررسی کنیم. در طراحی سیستمها با استفاده از متدولوژی UML، Use Caseها درواقع به عنوان محدودۀ سیستم طراحی هستندو براساس این Use Case هاست که ما میتوانیم، تا سطح پیادهسازی و حتی تست و نگهداری سیستم برسیم )هاشمی ۱۳۸۲), و از آنجا که متدولوژی UML و براساس آن متدولوژی RUP دو متدولوژی غالب در طراحی و پیادهسازی سیستمهای اطلاعاتی هستند و اگر بتوانیم Use Case های مناسب و به جا را بیابیم. همه گروه پیادهسازی قادر به پیادهسازی و برنامهسازی سیستم اطلاعاتی ما خواهند بود، لذا Use Case ها درواقع مهمترین و حیاتیترین بخش طراحی سیستم هستند که ما در این مقاله در نظر داریم Use Case های یک سیستم مدیریت بحران را مشخص کنیم.
پیشینه:
تعریف بحران
از نظر آسیبشناسی، بحران عبارتست از وقفه کامل و یا بخشی از فعالیت گروه، یا جامعه که همراه با ضایعات جانی، خسارات مادی، و آسیبهای محیطی گسترش یافته و جامعه مربوطه با منابعی که در اختیار دارد قادر به جبران آن نمیباشد( تاجیک ۱۳۷۹). بحرانها از نظر سرعت وقوع به دو دسته ناگهانی و تدریجی و از نظر عامل نیز به دو دسته طبیعی و دستساز بشر تقسیم میشوند.توافق عمومی روی تعریف این واژه وجود ندارد. درواقع بیش از ۴۰ تعریف مختلف از این واژه مشاهده شده است. طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، بحران عبارت است از درهم ریختگی شدید زیستمحیطی ــ روانی و اجتماعی که بسیار فراتر از ظرفیت انطباقی جامعه مبتلا به است(بیرودیان ۱۳۸۵).
در راستای شناخت خصوصیات مشترک تمام بحرانها در این قسمت به وجه مشترک تمام بحرانها میپردازیم:
وقفه در جریان عادی زندگی مردم: مهمترین مشخصه یک بحران، قطع جریان عادی زندگی در اجتماعات است. البته این انقطاع موقتی بوده و زمان وقفه بستگی به شدت و بزرگی بحران دارد. مایحتاج اولیه زندگی، شامل مسکن، نیازمندیهای فیزیولوژیک، امنیت، نیازهای عاطفی و آرامش فکری همه دچار وقفه و اختلال شده و در نتیجه روال عادی زندگی اجتماعی از هم پاشیده میشود.
وقفه در تولید خدمات و ارتباطات: در شرایط بحرانی، فعالیتهای اقتصادی جامعه از قبیل تولید، عرضه، مصرف، و خدمات همچنین ارتباطات دچار وقفه میشود. علل این توقف عبارتند از، تهدید زندگی انسان و نیروی کار، ضایعات انسان و مرگ و میر، عوامل روانی، مشکلات و تنشهای محیطی و…
خسارت مالی: یکی از شاخصهای دیگر بحران خسارت مالی است که در هرگونه بحران آثار آن بسیار چشمگیر و قابل توجه است.
تلفات و ضایعات جانی: به طور کلی اغلب بحرانهای میتوانند دارای تلفات و ضایعات جانی، از جراحات ساده تا نقص عضو و مرگ و میر باشد.
تخریب محیط زیست: بحرانها اغلب دارای اثرات منفی محیطی بوده و گاهی آسیبهای غیرقابل جبران به محیط زیست وارد می آورند. آلودگی آب و هوا، تخریب زیستگاهها، کمبود آب و مواد غذایی، به هم خوردن متعادل اکوسیستمها از عوارض بحرانها، با منشأ طبیعی، تکنولوژیک، سیاسی و اجتماعی است.
مشکلات عاطفی و روانی: یکی از اثرات مهم بحرانها، مشکلات عاطفی، و روانی انسانهاست، که شامل برخوردهای احساسی، خشونت، افسردگی، دلسردی، و نهایتاً سرکشی، عصیان، خلاف بزهکاری و خودکشی است.
مشکلات اجتماعی: فقر، بیکاری، مهاجرت، اختلافات قوی و فرهنگی، از هم پاشیدگی خانوادهها کمبود بهداشت و رفاه، افزایش جرایم بزهکاریها، مشاغل کاذب و خلاف از جمله مشکلاتی میباشد که بحرانها با خود و یا به دنبال خود در اجتماعات به وجود میآورند (بیرودیان ۱۳۸۵).
مدیریت بحران:
مدیریت بحران عبارتست از مجموعه فعالیتهای اجرایی و تصمیمگیریهای مدیریت و سیاسی وابسته به مراحل مختلف و کلیه سطوح بحران، در جهت نجات، کاهش ضایعات، و خسارات، جلوگیری از وقفه زندگی، تولید خدمات، حفظ ارتباطات، حفظ محیط زیست، و بالاخره ترمیم و بازسازی خرابیها (Foster, 1980: 102).
با توجه به تعریف فوق که به صورت مشخص، مرحله تصمیمگیری، یکی از وظایف مدیریت بحران عنوان شده است. نیاز به یک سیستم اطلاعاتی جهت مدیریت بحران احساس میشود، از آنجا که مدیریت در خلاء انجام نمیشود، سیستم اطلاعاتی مدیریت بحران هم از اطلاعات خلاء ایجاد نمیشود، لذا، با توجه به ۷ خصوصیت عمده تمام بحرانها و همچنین عملیاتی که لازم است در جهت مدیریت بحران انجام شود نیاز به طراحی یک سیستم اطلاعاتی مدیریت بحران داریم.
وظایفی که در مدیریت بحران باید انجام شود به صورت کلی عبارتند از:
۳
۱ـ شناسایی و ارزیابی بحران: مدیریت بحران شدیداً نیازمند شناخت دقیق وضعیت بحرانی است، منظور از شناسایی بحران عبارتست از داشتن، تصور روشن از شرایط قبل و بعد از بحران، تجسم عینی اثرات خسارات، ضایعات و پیامدهای آن. در این مرحله اقدامات زیر توسط مدیریت بحران باید انجام شود:
ــ جمعآوری اطلاعات: جمعآوری اطلاعات مانند سایر وظایف در مدیریت بحران باید، با سرعت و دقت انجام گیرد، این اطلاعات شامل بخشهای زیر میباشد.
· اطلاعات مدون و مکتوب شامل نقشهها، عکسهای هوایی ماهوارهای، گزارشها و آمار مربوط به منطقه بحرانزده.
· گزارش وقوع یا شروع بحران توسط ناظرین یا سیستمهای اطلاعرسانی.
· بازدیدها و عکسبرداریهای هوایی
· مشاهدات گروههای تجسسی شامل وضعیت کیفی، برآوردها، اندازهگیریها و یادداشتهای اولیه.
همانطور که از ماهیت این وظیفه از وظایف مدیریت بحران مشخص است. نقش سیستم اطلاعاتی مدیریت بحران در این قسمت بسیار پررنگ میتواند باشد، ما با داشتن اطلاعات محلی که در آن بحران رخ داده است، قبل از بحران، مثلا نقشه شهر، نقشه راهها، مراکز ذخیرهسازی سوخت و آب، بسیار موثرتر و کاراتر میتوانیم تصمیمگیری کنیم.
ــ ارزیابی بحران: داشتن اندازه و شدت بحران، مدیریت را در تدارک نیازمندیها و تدوین برنامههای عملیاتی کمک میکند. با توجه به گوناگونی بحرانها، لازم است که معیارهایی برای اندازهگیری بحرانها به کار گرفته شود. لذا برای مقایسه بحرانها، مناسبترین معیارها، مربوط به متغیرهایی است که وجوه اشتراک بحرانهاست. همانطور که قبلا هم اشاره شد، وجوه اشتراک بحرانها در اثرات، ضایعات و خسارات آنهاست.
۲ــ برنامهریزی ضربتی: برنامهریزی، برای کنترل بحران، از چهار مرحله تشکیل میشود، نخست باید حوادث ناگوار پیشبینی شوند، سپس باید برنامههای اقتضایی تنظیم گردند، پس از آن باید گروههای عملیاتی مدیریت بحران آموزش داده شوند و سازماندهی شوند، سرانجام باید برای تکمیل برنامهها به صورت عملی تمرین شود. (Mc Conkey, 1987: 81)
در این مرحله هم نقش سیستم اطلاعاتی مدیریت بحران بسیار پررنگ خواهد بود. برنامهریزی بحران معمولا با توجه به تجارب گذشته، در یک جامعه و یا جوامع دیگر قابل از وقوع بحران انجام میگیرد، حفظ اطلاعات مربوط به بحرانهای گذشته از جمله زمان، پرسنل، تخصصها، مواد، وسایل و ادوات میتواند از طریق سیستم اطلاعات مدیریت بحران انجام گیرد.
۳ــ سازماندگی گروههای عملیاتی: عملیات مهار بحران و فوریتهای عملیاتی، بایستی کاملا تخصصی و مستقل ولی هماهنگ و متمرکز باشد، وابستگی حرکات مختلف در حد مدیریت جامع بوده و دارای فرماندهی واحد و هماهنگی منطقی است. با توجه به اطلاعات مربوط به سازمانهایی که در بحران انجام وظیفه میکنند و لیست نیروها و تخصصهایی که در اختیار مدیریت بحران میتوانند بگذارند، ما در سیستم اطلاعاتی بحران میتوانیم، انواع گزارشات در مورد، انواع گروهها و ترکیبات متصور برای آنها داشته باشیم.
۴ــ تصمیمگیری: تصمیمگیری یکی از مهمترین اقدامات در مدیریت بحران میباشد، در مورد تصمیمگیری در بحرانها معمولاً دچار یک تناقض میشویم، اولا در بحرانها به تصمیمات با کیفیت بالاحتیاج داریم، و ثانیا با توجه به محدودیت زمانی، امکان تصمیمگیری درست برای ما نیست، سیستم اطلاعاتی مدیریت بحران در رفع این تناقض بسیار کارگشا خواهد بود.
۵ــ بودجه و تخصیص منابع: یکی از کارهایی که در مدیریت بحران باید صورت گیرد، تخصیص بودجه و منابع چه برای گروههای عملیات بحران و چه برای مردم بحرانزده میباشد. که این کار هم بدون داشتن اطلاعات از منابع موجود و همچنین نیازهای گروهها و افراد مختلف امکانپذیر نیست.
۶ــ هماهنگی: مدیریت بحران نیاز به تقسیم وظایف و طراحی واحدها و گروهها دارد. از آنجا که عملیات مدیریت بحران یک فعالیت چند سازمانی است که اغلب این سازمانها، از نظر اهداف و وظایف دارای اختلافات و تفاوتهای زیادی میباشند، وجود سیستم اطلاعاتی مدیریت بحران میتواند در این امر بسیار راهگشا باشد، به عنوان مثال ثبت اطلاعات مربوط به گروهها و سازمانهای مختلف و تخصصهای آنها و امکانات و منابعی که در دست دارند.
به صورت فهرستوار اقداماتی که برای واکنش بحرا ن باید صورت گیرند موارد زیر است.
ــ اطلاعرسانی یا هشدار بحران،
ــ تخلیه یا مهاجرت،
ــ تفحص و جستجو،
ــ نجات،
ــ ارزیابی بعد از بحران،
ــ عادیسازی و بهسازی اضطراری،
ــ حمل و نقل و انتقالات،
۴
ــ برقراری ارتباطات،
ــ برآورد خواسته نجاتیافتگان،
ــ ایجاد امنیت،
ــ فوریتهای اجرایی،
ــ احیاء و بازسازی
(بیرودیان ۱۳۸۵).در ادامه برای آشنایی با روش طراحی سیستم اطلاعاتی مدیریت بحران به طراحی سیستم اطلاعاتی مورد نیازبرای عملیات نجات مجروحین به عنوان یکی از فعالیت های مدیریت بحران می پردازیم.
رویکردهای مختلف به سیستم مدیریت بحران
در مورد سیستمهای ا طلاعاتی مدیریت بحران رویکردهای مختلفی موجود است. در یک رویکرد به طراحی سیستمهای مدیریت بحران از لحاظ سختافزاری پرداخته شده است(Tatomir 2005). که این سیستم ها از لحاظ سخت افزاری و امنیت سیستم سخت افزاری دارای چه خصوصیاتی باشند به عنوان مثال استفاده از یک اتاق امن برای نگهداری از سرورها و استفاده از موبایلAgent ها برای آنکه در مواقع بحران در صورت از بین رفتن زیر ساخت های اطلاعاتی در عرض چند ساعت بتوان از موبایل Agent ها استفاده کرد ( ۲۰۰۵ Miller ). که البته با توجه به اهمیت بسیار زیاد این بحث شامل بحث های مطروحه در این مقاله نیست چون ما در پی طراحی سیستم نرم افزاری مدیریت بحران هستیم که در صورت طراحی میتوان در هر بستر سختافزاری آن را به اجزاء درآورد. در مورد دیدگاه نرم افزاری به سیستم مدیریت بحران رویکردهای متفاوتی موجود است که به نظر نگارنده جدا و متفاوت از هم نیست و قابلیت استفاده موازی و ترکیبی را دارد. دیگاه های مختلفی از جمله، دیدگاه معماری اطلاعاتی سیستم مدیریت بحران به عنوان مثال سیستم مدیریت بحران باید از چه اجزاء دادهای استفاده کند که دارای زیر ساخت داده ای پایدار و پیوسته ای باشدوچگونه اطلاعات جمع کند و یا اینکه ساختار و لایههای سیستم مدیریت بحران چگونه باید باشد( لایههای نرم افزاری سیستم مدیریت بحران ) (HALE 1997). رویکرد دیگر، استفاده از سیستم های خبره برای مدیریت بحران است، سیستم های خبره با استفاده از یک بانک دانش (knowledge base) و استفاده از دیدگاههای مختلف ورود اطلاعات در مدیریت بحران و همچنین استفاده از آنها به عنوان یک system) Support (Decision در هنگام مدیریت بحران کارآمدخواهند بود. بحث طراحی این سیستم، همچنین مواد اطلاعاتی مربوط به بانک دانش سیستم های خبره مدیریت بحران و نحوه تعامل با آن در بسیاری از مقالات مد نظر بوده است۲۰۰۱) .(Belkhouche
از منظر دیگر طراحی یک واسط برای انطباق پذیر کردن تیمهای اطلاعاتی موجود در سازمان های مختلف که در مسأله بحران درگیر هستند. نیز رویکرد دیگری برای طراحی سیستم نرم افزار مدیریت بحران است. به عنوان مثال نحوهتعامل سازمان آتش نشانی و سیستم اطلاعاتی اورژانس با سیستم نرم افزاری مرکز مدیریت بحران میتواند مثال خوبی برای این رویکرد باشد که سیستم اطلاعاتی مدیریت بحران چگونه با این دو سیستم نرم افزاری در ارتباط باشد. و تبادل دادهها دو سیستم چگونه خواهد بود. که در این رویکرد هدف از طراحی مدیریت بحران نحوه به اشتراک گذاشتن بهتر دادهها خواهد بود. رویکردهای فوق به نوعی رویکردهای یکسان سازی در مدیریت بحران بوده است. به صورتی که در بسیاری از رویکردهای فوق تفاوتهای ماهوی بحرانهای مختلف در نظر گرفته نشده است. اما رویکردهای دیگری هم وجود دارد که به طراحی سیستم مدیریت بحران برای بحرانهای خاص به عنوان مثال از زلزله، سیل، یا بحران های اجتماعی خاصی به عنوان مسائل، بحران سلامتی در کشورهای جهان سوم یا بحران توزیع غدا در کشورهای فقیر پرداخته که به گونهای یک دید تخصی به مسائل بحران داشته است. ۲۰۰۵) Claypoole) از آنجا که هر کدام از رویکردهای فوق به تنهایی برای سیستم مدیریت بحران جامع کافی به نظر نمیرسد، رویکرد ما در این مقاله طراحی یک سیستم مدیریت بحران جامع با تأکید بر همسان سازی بحران های مختلف و شناسایی نکات مشترک به بحرانهای مختلف و قابلیت، اضافه کردن بخشهای مربوط به بحرانهای خاص در قالب زیر سیستمهای کوچک که نقاط افتراق بحرانهای خاص را هم پوشش دهد میباشد. محتوای داده با توجه به خصوصیات مشترک انواع بحرانها و هم اختلافات مربوط به بحران های خاص که با همین روش مطرح شده در مقاله قابل طراحی و اضافه شدن به پیکره اصلی سیستم مدیریت بحران خواهد بود.
مدل سازی باUML :